Kinderschoentjes in de hel

Mijn bezoek aan Krakow was eigenlijk te kort. Krakow is niet enkel architecturaal een knappe stad (het lijkt wel een wonder dat deze stad om zeggen intact bleef tijdens de oorlogsjaren), maar het zijn de bijzondere details die het geheel zulk een gastvrij karakter verlenen. Zo is er bijvoorbeeld elk uur de trompetspeler in de hoogste kerktoren op het marktplein. Zijn melodie eindigt telkens symbolisch erg abrupt verwijzend naar de pijl, afgeschoten tijdens de aanval van de Tartaren in een ver verleden, die de keel van de trompetspeler doorboorde. Vandaag de dag speelt de trompetspeler zijn melodie nog steeds elk uur in vier richtingen. Eén keer voor de koning in zijn paleis, één keer voor de handelaars op het plein, één keer voor de armen buiten de stadswallen en ten slotte een laatste keer voor de reizigers die de stad bezoeken. Hij sluit dit ritueel af door zwaaiend de laatste groep te groeten. De mensen op het plein zwaaien naar hem terug. Als dat niet ontroerend is... Krakow had veel te verduren tijdens de jaren van het communisme, maar leeft ondanks alles nu toch mooi op. Jaren waarin niets te verkrijgen was in de winkels, waarin volgens de bewoners alles letterlijk grijs was, waar alle historische overblijfselen compleet verwaarloosd werden. Dit maakt me benieuwd over hoe het communisme leeft in Cuba. Ik krijg de kans zelf uit te dokteren waar de verschillen liggen en hoe die er kwamen. Meteen krijg ik ook het gevoel dat ik daarna ergens richting Azië moet trekken om eens te zien hoe de dingen daar in elkaar zitten bijvoorbeeld in verband met de Rode Khmer. Het is vreemd dat die zaken wel allemaal een belletje doen rinkelen, maar dat de gemiddelde mens daar eigenlijk weinig of niets over weet. Het wordt tijd dat ik me toeleg op het lezen van werken van de grote filosofen achter deze theorieën. Theorieën die werkelijk de levens van zovelen beïnvloed(d)en. Uitzoeken in hoeverre ik er zelf eventueel achter kan staan en vooral ook trachten te begrijpen waar het misloopt tussen theorie en praktijk. Ik heb zulke boeken altijd al willen lezen, maar mijn motivatie was nooit sterk genoeg. Nu ik werkelijk zie en beleef, is die aandrang op een positieve manier aanwezig en weet ik dat ik mezelf er wel kan aanzetten. Dit is leren over het leven. Dit geeft zulk een energie! Nietzsche, here I come... (Is dit één van hen...? Kijk zie, zo weinig weet ik ervan. Schandalig!)

De volgende dag ligt Oswieçim, beter bekend als Auswitsch, op mijn pad. Ik kan hierover maar weinig kwijt. De meeste informatie die ik meekreeg in dit concentratiekamp, dat ingericht werd als een museum, kende ik uit de vele documentaires en boeken die een gemiddelde Europeaan hierover te zien en te lezen krijgt. Maar het gevoel daar werkelijk te zijn. De aanwezigheid van de mensen die hier nog maar kort geleden zo zwaar geleden hebben en van wie de meesten vermoord werden. Op dezelfde grond als waar jij staat, werden letterlijk duizenden mensen als jij en ik gedood. Al de perfecte energie die in elk van hen huisde en waarop elke mens fundamenteel recht heeft, werd hen zomaar ontnomen. Als je de overblijfselen bij elkaar gehoopt ziet, voel je een fractie van de omvang van deze horror. Duizenden brilmonturen in elkaar gestrengeld als oude roestvlekken. Koffers met handgeschreven namen in krijt, zo gemakkelijk uitwisbaar. Oneindige lijsten met namen waarvan het moeilijk is voor te stellen dat elke van hen werkelijk een heel leven verschuilt. Een ijskoude barak vol met afgeknipte haarlokken van vrouwen, van moeders en dochters, één voor één grijs geworden door de tijd en zo een anonieme massa van leed weerspiegelend. Het lijkt werkelijk onwaarschijnlijk dat menselijke wezens in staat zijn deze bestialiteiten zo koelbloedig te bevelen. Met het grootste gemak werden officiële documenten opgesteld die zonder enige scrupule, als ware het boodschappenlijstjes, beslisten over leven en dood van mensen, van kinderen, van zovele kinderen. Al hun kleine schoentjes op een hoop gesmeten als ordinair afval. Een tekening springt me tussen al de informatie in het oog. Zo één, zoals ik er al zoveel heb gezien van kinderen uit mijn klasjes, getitteld ‘de draak, de prinses en de zwarte kat’. Ik moet innerlijk lachen om deze onschuldige kinderlijke combinatie van zaken, om hun typische en zo hartverwarmende perceptie van werkelijkheid. Dan vallen me drie data op onder het kunstwerkje. Geboortedatum van het kind, datum waarop de tekening gemaakt werd en tenslotte datum van executie in de gaskamer amper 9 jaar na de eerste. Kilte slaat me om het hart, ik kan alleen maar zwijgen.